Dorośli i dzieci. Dawka cisplatyny zależy od choroby podstawowej, przewidywanej odpowiedzi na leczenie oraz od tego czy cisplatyna stosowana jest w monoterapii czy jako składnik chemioterapii skojarzonej. Wskazówki dotyczące dawkowania odnoszą się zarówno do dorosłych, jak i dzieci. W monoterapii, zalecane są dwa następujące schematy dawkowania: pojedyncza dawka 50-120 mg/m² pc. co 3-4 tyg; 15-20 mg/m²/dobę przez 5 dni, co 3-4 tyg. Jeżeli cisplatyna stosowana jest w terapii skojarzonej, dawkę cisplatyny należy zmniejszyć. Typowa dawka wynosi 20 mg/m² lub więcej, raz/3-4 tyg. W leczeniu raka szyjki macicy cisplatynę stosuje się w skojarzeniu z radioterapią. Zazwyczaj stosowana dawka to 40 mg/m² co tydz. przez 6 tyg. Środki ostrożności, które należy wziąć pod uwagę przed rozpoczęciem kolejnego cyklu leczenia, patrz ChPL. U pacjentów z zaburzeniem czynności nerek lub zahamowaniem czynności szpiku kostnego, dawkę należy odpowiednio zmniejszyć. Cisplatynę w postaci roztw. do inf. przygotowanego zgodnie z instrukcjami należy podawać we wlewie dożylnym trwającym 6-8 h. Odpowiednie nawodnienie pacjenta musi być utrzymywane począwszy od 2 do 12 h przed podaniem leku, do co najmniej 6 h po podaniu cisplatyny. Nawodnienie jest konieczne celem zapewnienia odpowiedniej diurezy podczas i po leczeniu cisplatyną. Nawodnienie uzyskuje się podając we wlewie dożylnym 1 z następujących roztw: 0,9% roztw. chlorku sodu; mieszanina 0,9% roztw. chlorku sodu i 5% roztw. glukozy (1:1).

Przed użyciem, jałowy koncentrat cisplatyny 1 mg/ml należy rozcieńczyć. Instrukcje dotyczące rozcieńczania produktu przed podaniem, patrz ChPL. Rozcieńczony roztw. należy podawać tylko we wlewie dożylnym. Do podawania nie należy używać jakichkolwiek przyrządów zawierających aluminium, które mogą wchodzić w kontakt z cisplatyną (zestawy do inf. dożylnej, igły, cewniki, strzykawki). Nawodnienie przed leczeniem cisplatyną: wlew dożylny 100-200 ml/godz. przez okres 6-12 h, całkowita objętość wlewu to co najmniej 1 litr. Nawodnienie po zakończeniu podania cisplatyny: wlew dożylny kolejnych 2. litrów z szybkością 100-200 ml/godz. przez okres 6-12 h. Wymuszona diureza może okazać się konieczna, w przypadku, gdy ilość wydalanego moczu jest mniejsza niż 100-200 ml/godz. po nawodnieniu. Wymuszoną diurezę można uzyskać podając dożylnie 37,5 g mannitolu w postaci 10% roztw. (375 ml 10% roztw. mannitolu) lub przez podanie leku moczopędnego, jeśli czynność nerek jest prawidłowa. Podanie mannitolu lub leku moczopędnego jest również konieczne, gdy dawka podanej cisplatyny jest większa niż 60 mg/m² pc. Pacjent musi pić duże ilości płynów przez 24 h po wlewie dożylnym cisplatyny, aby zapewnić odpowiednie wydzielanie moczu.

Cis-platyna jest przeciwwskazana u pacjentów: z nadwrażliwością na cis-platynę lub na inne związki zawierające platynę, lub na którąkolwiek substancję pomocniczą; ze zdiagnozowaną niewydolnością nerek; w stanie odwodnienia (konieczne jest nawodnienie przed i po podaniu leku, aby zapobiec ciężkim zaburzeniom czynności nerek); z zahamowaniem czynności szpiku kostnego; z zaburzeniami słuchu w przeszłości; z neuropatią spowodowaną cis-platyną; karmiących piersią; w skojarzeniu z żywymi szczepionkami, w tym ze szczepionką przeciwko żółtej gorączce; w skojarzeniu z fenytoiną stosowaną profilaktycznie. Ze względu na fakt, iż cis-platyna jest nefrotoksyczna i neurotoksyczna (w szczególności ototoksyczna), toksyczności te mogą mieć charakter kumulacyjny jeśli zaburzenia tego typu istniały w przeszłości.

Cis-platyna reaguje z metalicznym aluminium powodując strącenie czarnego osadu platyny. Należy unikać stosowania zawierających aluminium zestawów inf., igieł, cewników i strzykawek. Cis-platyna może być podawana tylko pod nadzorem doświadczonego lekarza onkologa, mającego doświadczenie w stosowaniu chemioterapii przeciwnowotworowej. Właściwe monitorowanie oraz postępowanie związane ze stosowaniem leku oraz leczeniem powikłań jest możliwe wyłącznie w przypadku postawienia trafnej diagnozy i dostępności wymaganych warunków leczenia. Wykazano, że cis-platyna wykazuje skumulowane działanie ototoksyczne, nefrotoksyczne oraz neurotoksyczne. Toksyczność powodowana przez cis-platynę może być zwiększona poprzez leczenie skojarzone z innymi produktami leczniczymi, które wykazują toksyczne działanie na wymienione narządy i układy. Cis-platyna wykazuje ciężką neurotoksyczność o charakterze kumulacyjnym. Diureza godzinowa na poziomie 100 ml/h lub większa zmniejsza neurotoksyczność wywołaną przez cis-platynę. Można to osiągnąć poprzez nawodnienie pacjenta za pomocą 2 l odpowiedniego roztw. podanego dożylnie przed podaniem leku oraz podobne nawodnienie po podaniu cis-platyny (zalecana objętość 2500 ml/m²/dobę). Jeśli stosowane nawodnienie jest niewystarczające dla utrzymania odpowiedniego poziomu diurezy należy podać odpowiednie środki moczopędne (np. mannitol). Hiperurykemia i hiperalbuminemia mogą predysponować do wystąpienia nefrotoksyczności wywołanej cis-platyną. Odnotowano przypadki wystąpienia ciężkiej neuropatii. Tego rodzaju neuropatie mogą mieć charakter nieodwracalny i objawiać się występowaniem parestezji, arefleksji oraz utratą czucia proprioceptywnego i odczuwaniem wibracji. Odnotowano również przypadki utraty funkcji motorycznych. Konieczne jest wykonywanie badań w regularnych odstępach czasowych. Należy zachować szczególną ostrożność u pacjentów z neuropatią obwodową, która nie jest wywołana cis-platyną. Do 31% pacjentów przyjmujących pojedynczą dawkę cis-platyny 50 mg/m² wykazywało objawy ototoksyczności, takie jak szumy uszne i/lub utrata słuchu w zakresie wysokich częstotliwości (4000-8000 Hz). W rzadkich przypadkach może wystąpić utrata słuchu w zakresie dźwięków mowy. Działanie ototoksyczne może być nasilone u dzieci leczonych cis-platyną. Utrata słuchu może być jedno- lub obustronna z tendencją do nasilenia i częstszego występowania podczas podawania dawek wielokrotnych. Niemniej jednak, w rzadkich przypadkach odnotowywano przypadki głuchoty po podaniu dawki początkowej. Ototoksyczność może ulec nasileniu w przypadku wcześniejszego lub jednoczesnego stosowania napromieniania czaszki i może wykazywać związek z maks. stężeniem cis-platyny w osoczu. Nie wyjaśniono, czy ototoksyczne działanie cis-platyny ma charakter odwracalny. Przed rozpoczęciem leczenia cis-platyną oraz przed rozpoczęciem kolejnego cyklu leczenia muszą być wykonane badania audiometryczne. Odnotowano przypadki toksyczności przedsionkowej. Przed, w trakcie i po podaniu cis-platyny należy określać następujące parametry czynnościowe poszczególnych narządów: czynność nerek; czynność wątroby; czynność krwiotwórczą (liczba czerwonych i białych krwinek oraz płytek krwi); elektrolity w surowicy (wapń, sód, potas, magnez). Badania te muszą być powtarzane co tydzień przez cały okres leczenia cis-platyną. Powtórzenie podania cis-platyny musi być opóźnione aż do osiągnięcia prawidłowych wartości dla następujących parametrów: stężenie kreatyniny w surowicy ≤130 µmol/l, co odpowiada 1,5 mg/dl; mocznik <25 mg/dl; białe krwinki >4000/µl, co odpowiada >4 x 10⁹/l; płytki krwi >100 000/µl, co odpowiada >100 x 10⁹/l; audiogram: wyniki w zakresie wartości prawidłowych. Podobnie jak w przypadku innych produktów leczniczych zawierających platynę, w większości przypadków mogą wystąpić reakcji nadwrażliwości, pojawiające się najczęściej w trakcie wlewu i wymagające przerwania wlewu oraz zastosowania odpowiedniego leczenia objawowego. Odnotowywano występowanie reakcji krzyżowych, w niektórych przypadkach zakończonych zgonem w związku ze stosowaniem wszystkich związków platyny. Obserwowano przypadki reakcji rzekomoanafilaktycznych na cis-platynę. Reakcje te mogą być kontrolowane poprzez podanie leków przeciwhistaminowych, adrenaliny i/lub glikokortykosteroidów. Czynność wątroby oraz morfologia krwi muszą być kontrolowane w regularnych odstępach czasowych. W rzadkich przypadkach odnotowywano u ludzi występowanie ostrej białaczki związane ze stosowaniem leku, któremu zwykle towarzyszyły inne czynniki wywołujące białaczkę. Lek wykazuje działanie mutagenne u bakterii i wywołuje aberracje chromosomowe w kulturach komórek zwierzęcych. Działanie rakotwórcze jest możliwe, jednak nie zostało dowiedzione. Lek wykazuje działanie teratogenne oraz toksyczność wobec zarodków myszy. Podczas podawania cis-platyny mogą wystąpić reakcje w miejscu wstrzyknięcia. Ze względu na możliwość wynaczynienia, zalecane jest ścisłe monitorowanie miejsca wlewu pod kątem ewentualnej infiltracji podczas podawania leku. Obecnie nie jest znane swoiste leczenie reakcji wywołanych wynaczynieniem. Niniejszy środek cytostatyczny charakteryzuje się toksycznością o większym nasileniu, niż zwykle obserwowana podczas chemioterapii przeciwnowotworowej. Toksyczny wpływ na nerki, o największym nasileniu działania kumulacyjnego, jest ciężki i wymaga szczególnych środków ostrożności dotyczących stosowania. Nudności i wymioty mogą być intensywne i wymagać stosownego leczenia środkami przeciwwymiotnymi. Ścisły nadzór podczas stosowania leku jest konieczny również ze względu na ryzyko wystąpienia ototoksyczności, mielosupresji oraz reakcji anafilaktycznych. Podobnie jak w przypadku innych produktów o potencjalnej toksyczności, konieczne jest podjęcie środków ostrożności podczas przygotowywania roztw. Możliwe jest uszkodzenie skóry w wyniku przypadkowej ekspozycji na produkt. Zalecane jest używanie rękawiczek. W przypadku kontaktu roztw. cis-platyny ze skórą lub błonami śluzowymi, należy intensywnie przemyć skórę lub błony śluzowe wodą z mydłem. Zalecane jest stosowanie się do odpowiednich procedur dotyczących używania cytostatyków i ich usuwania. Przed podaniem produktu leczniczego pacjentowi, należy skontrolować roztw. pod katem przejrzystości oraz braku zanieczyszczeń. Zarówno mężczyźni jak i kobiety powinni stosować skuteczną antykoncepcję w trakcie leczenia oraz przez co najmniej 6 m-cy po zakończeniu leczenia cis-platyną. Nie przeprowadzono badań dotyczących wpływu na zdolność prowadzenia pojazdów i obsługiwania maszyn. Jednakże, profile działań niepożądanych (OUN i poszczególne narządy zmysłów) mogą w nieznacznym lub umiarkowanym stopniu wpływać na zdolność prowadzenia pojazdów i obsługiwania maszyn. Dlatego pacjenci, u których występują takie działania (np. senność lub wymioty), powinni unikać prowadzenia pojazdów i obsługiwania maszyn.

Jednoczesne stosowanie produktów leczniczych o działaniu hamującym czynność szpiku kostnego lub napromieniania nasila działanie mielosupresyjne cis-platyny. Jednoczesne stosowanie leków przeciwnadciśnieniowych zawierających furosemid, hydralazynę, diazoksyd i propranolol może nasilać neurotoksyczne działanie cis-platyny. Jednoczesne stosowanie nefrotoksycznych (np. cefalosporyny, aminoglikozydów, amfoterycyny B, substancji kontrastujących) lub ototoksycznych (np. aminoglikozydów) produktów leczniczych nasila toksyczne działanie cis-platyny na nerki. W trakcie lub po zakończeniu leczenia cis-platyną zaleca się ostrożność w stosowaniu substancji wydalanych głównie przez nerki, np. leków cytostatycznych, takich jak bleomycyna i metotreksat, ze względu na potencjalnie zmniejszone wydalanie przez nerki. Może być konieczne dostosowanie dawki allopurynolu, kolchicyny, probenecydu lub sulfinpirazonu, jeśli są stosowane razem z cis-platyną, ponieważ cis-platyna powoduje zwiększenie stężenia kwasu moczowego w surowicy. Toksyczność ifosfamidu wobec nerek może być nasilona w trakcie jednoczesnego podawania cis-platyny lub u pacjentów uprzednio leczonych cis-platyną. W nielicznych przypadkach obserwowano spadek stężenia litu we krwi wskutek podawania cis-platyny w skojarzeniu z bleomycyną i etopozydem. Z tego względu zaleca się monitorowanie poziomu litu. Cis-platyna w skojarzeniu z bleomycyną i winblastyną może prowadzić do zespołu Raynauda. W badaniu obejmującym pacjentów z rakiem przerzutowym lub zaawansowanym, leczenie skojarzone docetakselem i cis-platyną powodowało cięższe działania neurotoksyczne (zależne od dawki i czuciowe) niż każdy z tych leków podawany w monoterapii w podobnych dawkach. Środki chelatujące, takie jak penicylamina, mogą zmniejszać skuteczność cisplatyny. Podczas jednoczesnego stosowania cisplatyny i cyklosporyny, należy brać pod uwagę zwiększoną immunosupresję z ryzykiem limfoproliferacji. Jednoczesne stosowanie leków ototoksycznych (np. aminoglikozydy, diuretyki pętlowe) nasila ototoksyczny wpływ cisplatyny na czynność narządu słuchu. Z wyjątkiem pacjentów otrzymujących dawki cisplatyny >60 mg/m², u których wydalanie moczu jest <1000 ml na 24 h, nie należy stosować wymuszonej diurezy przy użyciu diuretyków pętlowych, ze względu na możliwe uszkodzenie nerkowych dróg moczowych oraz ototoksyczność. Ifosfamid zwiększa ryzyko utraty słuchu wskutek jednoczesnego stosowania z cis-platyną. Szczepienie przeciw żółtej gorączce jest zdecydowanie przeciwwskazane ze względu na ryzyko ogólnoustrojowej choroby poszczepiennej, mogącej zakończyć się zgonem. Ze względu na ryzyko choroby uogólnionej zaleca się stosowanie szczepionek inaktywowanych jeśli takowe są dostępne. W przypadku jednoczesnego stosowania cis-platyny i doustnych leków przeciwzakrzepowych zaleca się regularne monitorowanie wartości wskaźnika protrombinowego. Jednoczesne stosowanie leków przeciwhistaminowych, buklizyny, cyklizyny, loksapiny, meklozyny, fenotiazyn, pochodnych tioksantenu lub trimetobenzamidów może maskować objawy ototoksyczności (takie jak zawroty głowy i szum uszny). Stężenie leków przeciwdrgawkowych w surowicy może pozostawać poniżej wartości terapeutycznych w trakcie leczenia cisplatyną. Cis-platyna może zmniejszać wchłanianie podawanej jednocześnie fenytoiny prowadząc do zmniejszenia kontroli padaczki. Rozpoczynanie leczenia przeciwdrgawkowego fenytoiną w trakcie terapii cis-platyną jest zdecydowanie przeciwwskazane. W randomizowanym badaniu dotyczącym leczenia zaawansowanego raka jajnika jednoczesne podanie pirydoksyny i altretaminy (heksametylomelaminy) z cis-platyną miało negatywny wpływ na odpowiedź na leczenie. Leczenie cis-platyną przed podaniem wlewu paklitakselu może zmniejszać klirens paklitakselu o 33% i dlatego może nasilać jego neurotoksyczność.

Cis-platyna podawana kobietom w ciąży może być toksyczna dla płodu. Badania na zwierzętach wykazały szkodliwy wpływ na rozmnażanie i przezłożyskowy wpływ rakotwórczy. W trakcie trwania leczenia cis-platyną oraz min. 6 m-cy po jego zakończeniu należy stosować skuteczne metody antykoncepcji. Dotyczy to pacjentów obu płci. Pacjentom, którzy planują posiadanie dzieci po zakończeniu leczenia cis-platyną zaleca się odbycie uprzedniej konsultacji. Ponieważ cis-platyna może powodować trwałą niepłodność zaleca się, aby mężczyźni, którzy chcą zostać ojcami w przyszłości poradzili się w sprawie kriokonserwacji nasienia przed rozpoczęciem leczenia. Cis-platyna przenika do mleka kobiecego.Pacjentki leczone cis-platyną nie mogą karmić piersią.

Działania niepożądane zależą od zastosowanej dawki i mogą być skumulowane. Najczęściej zgłaszanymi działaniami niepożądanymi (>10%) cis-platyny były zaburzenia hematologiczne (leukopenia, trombocytopenia i niedokrwistość), żołądkowo-jelitowe (jadłowstręt, nudności, wymioty i biegunka), zaburzenia ucha (uszkodzenie słuchu), zaburzenia czynności nerek (niewydolność nerek, nefrotoksyczność, hiperurykemia) i gorączka. U około jednej trzeciej pacjentów po podaniu pojedynczej dawki cis-platyny zgłaszano ciężkie toksyczne działania na nerki, szpik kostny i uszy. Działania te są zwykle zależne od dawki i kumulują się. Ototoksyczność może być cięższa u dzieci. Reakcje nadwrażliwości objawiające się jako wysypka, pokrzywka, rumień lub alergiczny świąd. Zakażenia i zarażenia pasożytnicze: (często) posocznica; (nieznana) zakażenia. Zakażenia krwi i układu chłonnego: (bardzo często) zahamowanie czynności szpiku kostnego, trombocytopenia, leukopenia, niedokrwistość; (nieznana) niedokrwistość hemolityczna z dodatnim odczynem Coombsa. Nowotwory łagodne, złośliwe i nieokreślone: (rzadko) ostra białaczka. Zaburzenia układu immunologicznego: (niezbyt często) reakcje anafilaktyczne, reakcje nadwrażliwości objawiające się jako wysypka, pokrzywka, rumień lub alergiczny świąd. Zaburzenia endokrynologiczne: (nieznana) zwiększona aktywność amylazy we krwi, zespół nieadekwatnego wydzielania hormonu antydiuretycznego. Zaburzenia metabolizmu i odżywiania: (nieznana) odwodnienie, hipokaliemia, hipofosfatemia, hipokalcemia, tężyczka, skurcze mięśni i/lub zmiany w elektrokardiogramie występujące jako skutek uszkodzenia nerek przez cis-platynę zmniejszające w ten sposób kanalikową resorpcję kationów, hipercholesterolemia, zwiększona aktywność amylazy we krwi; (niezbyt często) hipomagnezemia; (bardzo rzadko) zwiększenie stężenia żelaza we krwi; (bardzo często) hiponatremia. Zaburzenia układu nerwowego: (nieznana) udar mózgu, udar krwotoczny, udar niedokrwienny, utrata smaku, zapalenie tętnic mózgowych, objaw Lhermitte’a, mielopatia, neuropatia autonomiczna; (rzadko) drgawki, neuropatia obwodowa, leukoencefalopatia, zespół odwracalnej tylnej leukoencefalopatii. Zaburzenia oka: (nieznana) niewyraźne widzenie, daltonizm nabyty, ślepota korowa, zapalenie nerwu wzrokowego, obrzęk tarczy nerwu wzrokowego, pigmentacja siatkówki. Zaburzenia ucha i błędnika: (niezbyt często) ototoksyczność; (nieznana) szum w uszach, głuchota; (rzadko) pacjenci mogą utracić zdolność prowadzenia normalnej konwersacji. Zaburzenia słuchu wywołane cis-platyną mogą być ciężkie u dzieci i pacjentów w podeszłym wieku. Zaburzenia serca: (nieznana) zaburzenia serca; (często) zaburzenia rytmu serca, bradykardia, tachykardia; (rzadko) zawał mięśnia sercowego; (bardzo rzadko) zatrzymanie akcji serca. Zaburzenia naczyniowe: (nieznana) mikroangiopatia zakrzepowa (zespół hemolityczno-mocznicowy), zespół Raynauda; (często) zapalenie żyły w miejscu podania. Zaburzenia żołądka i jelit: (nieznana) wymioty, nudności, jadłowstręt, czkawka, biegunka; (niezbyt często) metaliczny osad na dziąsłach; (rzadko) zapalenie błony śluzowej jamy ustnej. Zaburzenia wątroby i dróg żółciowych: (nieznana) zwiększenie aktywności aminotransferaz i bilirubiny we krwi: (rzadko) zmniejszenie stężenia albumin we krwi. Zaburzenia układu oddechowego, klatki piersiowej i śródpiersia: (często) duszność, zapalenie płuc, niewydolność oddechowa; (nieznana) zator tętnicy płucnej. Zaburzenia skóry i tkanki podskórnej: (nieznana) wysypka, łysienie. Zaburzenia mięśniowo-szkieletowe, tkanki łącznej i kości; (nieznana) skurcze mięśni. Zaburzenia nerek i dróg moczowych: (nieznana) ostra niewydolność nerek, niewydolność nerek, zaburzenia czynności kanalików nerkowych; (bardzo często) hiperurykemia. Zaburzenia układu rozrodczego i piersi: (niezbyt często) nieprawidłowa spermatogeneza i owulacja, bolesna ginekomastia. Zaburzenia ogólne i stany w miejscu podania: (nieznana) gorączka (bardzo często), osłabienie, złe samopoczucie, wynaczynienie w miejscu wkłucia.

Objawy przedawkowania mają postać wymienionych powyżej działań niepożądanych w nasilonym stopniu. Odpowiednie nawodnienie i diureza osmotyczna mogą pomóc w zmniejszeniu toksyczności cis-platyny, pod warunkiem że zostaną zastosowane natychmiast po przedawkowaniu. Przedawkowanie (≥200 mg/m²) może bezpośrednio wpływać na układ oddechowy, co z kolei może spowodować zagrażające życiu zaburzenia oddychania oraz zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej w wyniku przenikania przez barierę krew-mózg. Ostre przedawkowanie cis-platyny może powodować niewydolność nerek oraz wątroby, głuchotę, toksyczność w stosunku do narządu wzroku (w tym odwarstwienie siatkówki), istotną mielosupresję, nie reagujące na leczenie nudności i wymioty, zapalenie nerwów. Przedawkowanie może być przyczyną zgonu pacjenta. Nie ma swoistego antidotum na wypadek przedawkowania cis-platyny. Nawet hemodializa przeprowadzona do 4 h po przedawkowaniu ma niewielki wpływ na eliminację cis-platyny z organizmu na skutek jej szybkiego i silnego wiązania się z białkami. W przypadku przedawkowania należy zastosować ogólne środki wspomagające.

Cis-platyna jest nieorganicznym związkiem, zawierającym metal ciężki [cis-diaminodichloroplatynę (II)]. Cis-platyna hamuje syntezę DNA, tworząc krzyżowe wiązania. W mniejszym stopniu są hamowane synteza białka i RNA. Chociaż najważniejszym mechanizmem działania cis-platyny wydaje się hamowanie syntezy DNA, inne mechanizmy mogą również przyczyniać się do aktywności przeciwnowotworowej cis-platyny, w tym zwiększenie immunogenności nowotworu. Onkolityczne właściwości cis-platyny są porównywalne z właściwościami związków alkilujących. Cis-platyna wykazuje także działanie immunosupresyjne, uwrażliwiające na napromienianie i przeciwbakteryjne. Cis-platyna prawdopodobnie działa niezależnie od fazy cyklu komórkowego. Działanie cytotoksyczne cis-platyny jest spowodowane wiązaniem się z wszystkimi zasadami DNA, z preferencją dla pozycji N-7 guaniny i adenozyny.

1 ml konc. do sporz. roztw. do inf. zawiera 1 mg cis-platyny.